چرا VAR در برخی پنالتیها دخالت میکند و در برخی دیگر نه؟
نقش VAR در پنالتیها؛ از نگاه یک ایرانی
در هفتهای که گذشت، چندین صحنه پنالتی بحثبرانگیز در لیگ برتر انگلیس رقم خورد؛ بعضی تایید، برخی مردود و برخی دیگر کاملاً نادیده گرفته شدند. این مسئله، انتقادات پیرامون «عدم یکسانی» تصمیمات VAR را دوباره سر زبانها انداخت.
چرا VAR همیشه دخالت نمیکند؟
نکته مهم این است که وظیفه VAR "ایجاد یکپارچگی کامل در قضاوت ها" نیست، بلکه هدفش بررسی صحنههای مشکوک براساس نظر و تصمیم اولیه داور وسط زمین است. یعنی فقط وقتی دخالت میکند که خطا به وضوح انجام شود یا تصمیمی به صورت آشکار اشتباه باشد.
تماس کوچک و تأثیر آن؛ مثال موردی
پنالتی روی بازیکن منچسترسیتی مقابل لیورپول">
مثال جالب اختلافنظر، پنالتی منچسترسیتی مقابل لیورپول بود. بازیکن حریف (مامارداشویلی) تماس کمی با دکو داشت، اما دکو سعی کرد سرپا بماند و دنبال پنالتی نبود. به همین دلیل VAR موافقت کرد که داور زمین برای بازبینی به کنار مانیتور فراخوانده شود و پنالتی اعلام شد. کلید ماجرا این است که آیا تماس، در روند ادامه بازی تأثیر واقعی گذاشته یا خیر؛ اصطلاحاً در «تماس با پیامد» (contact with consequence) داوران دقیقا همین معیار را بررسی میکنند.
علت دخالت نکردن در صحنههای مشابه
در مقابل، مثلاً صحنهای که دنگو اواتارا خود را نمایشی به زمین انداخت، گرچه تماسی اندک وجود داشت اما نوع افتادن بازیکن بیش از حد اغراقآمیز بود. بر همین اساس، VAR دخالتی نکرد و پنالتی برای تیمش اعلام نشد. اگر بازیکن صرفاً برای گول زدن داور به زمین بیافتد، حتی با وجود تماس جزئی، VAR پنالتی اعلام نمیکند.
چرا همه پنالتیها مثل هم نیستند؟
تفاوتی که در اعلام یا مردودی پنالتیها وجود دارد، مربوط به "تفسیر" است. داوران و اعضای پنل لیگ برتر بسته به شرایط خاص هر اتفاق، تماس، شدت و نیت بازیکنان نظر میدهند. همین باعث میشود مردم عادی و هواداران احساس کنند که تصمیمات یکسان نیست.
محدودیتهای VAR در کارت زرد
طبق قوانین فعلی کارت زردها معمولاً قابل بررسی با VAR نیستند، مگر در چند مورد خاص مثلاً اگر شبههای درباره پنالتی یا خطای منجر به کارت قرمز باشد. از فصل آینده، احتمالاً کارت زرد دوم هم قابل بازبینی با VAR خواهد بود.
جمعبندی؛ آیا این روند در لیگ برتر ایران هم قابل پیادهسازی است؟
تاکید بر تفسیر داور و تخصصی بودن تشخیص نقش VAR را اساسی میکند. بسیاری از تصمیمات وابسته به نگاه داوری است و فقط خطاهای آشکار قابل اصلاح با VAR هستند. ایران هم اگر به طور گستردهتر از VAR استفاده کند، این مسئله را تجربه خواهد کرد و باید انتظارات واقعبینانهای نسبت به این فناوری داشت.
نظرات